Strona główna
Dzisiaj jest 29-3-2024

HISTORIA GARBOWA


Historia miejscowości

Garbów – miejscowość położona 20 km na północny-zachód od Lublina, na południowym skraju Płaskowyżu Nałęczowskiego. Przepływa przez nią rzeka Kurówka. Jej początki wiążą się najprawdopodobniej z zasiedleniem w VIII wieku jednego ze wzniesień, dziś znajduje się na nim stary cmentarz. Możliwe, że nazwa miejscowości nawiązuje do położenia tej osady, - przypuszczalnie pochodzi od słowa “garb”, którym osiadła na wzgórzu ludność określała miejsce swego zamieszkania. Rozwinęła się ona jako osada przydroża leżąca przy jednym z najważniejszych wczesnośredniowiecznych europejskich szlaków komunikacyjnych. Przed połową X wieku na wzgórzu okrzepł gród otoczony podwójnymi wałami obronnymi. Przetrwał on najprawdopodobniej do XII wieku, w okresie wczesnopiastowskim zapewne stanowił własność książęcą. Kres jego funkcjonowania wiązał się z nadaniem okolicznych terenów nieznanemu przedstawicielowi stanu rycerskiego przez któregoś z książąt piastowskich w okresie rozbicia dzielnicowego lub w późniejszych czasach. Przypuszcza się, że mógł to być członek bardzo wpływowego w XII i XIII stuleciach rodu Odrowążów, bowiem pod koniec XIV wieku Garbów należał do wywodzącej się z niego rodziny Szczekockich. Po upadku grodu ludność zaczęła osiedlać się wzdłuż przebiegających w jego okolicy dróg, co doprowadziło do powstania wsi Garbów. Jej nazwa po raz pierwszy w źródłach pisanych odnotowana została w 1326 roku. W XIV lub w pierwszej połowie XV wieku została ona przeniesiona na prawo niemieckie. Przy drogach jej właściciele zakładali karczmy; pod koniec średniowiecza istniało ich osiem. Utrata przez Szczekockich wysokiej pozycji na dworze królewskim w drugiej połowie XV wieku uniemożliwiła większy rozwój Garbowa i nadanie mu praw miejskich. Powolne ubożenie rodziny spowodowało stopniową utratę przez nich wsi. Szczekoccy byli jej współwłaścicielami do pierwszej połowy XVII wieku. Od schyłku XVI stulecia udziały w dobrach garbowskich nabywała bogata szlachta. Właścicielami Garbowa byli między innymi Piotr Czerny z Witowic (zm. 1617 r.), stolnik królowej i chorąży lubelski, Daniel Iżycki (zm. 1655 r.), sekretarz królewski Władysława IV Wazy, poseł sejmowy i sędzia lubelski, Szymon Kawiecki (II poł. XVII w.), chorąży nowogródzki. W XVIII wieku Garbów został własnością Antoniny de Walstein, matki Michała Granowskiego (zm. 1794 r.), sekretarza wielkiego koronnego. Dzięki jego staraniom miejscowość uzyskała prawa miejskie. Nadał je król Stanisław August Poniatowski przywilejem wystawionym w dniu 15 marca 1785 roku. Tym samym przywilejem ustanowiony został herb miejski Garbowa, - był to herb rodowy matki Michała Granowskiego: w polu czerwonym złoty lew wspięty z rozdwojonym ogonem. Przywilej królewski dla Garbowa nie doczekał się realizacji ze względu na rozbiory Polski i upadek Rzeczypospolitej. Na początku XIX stulecia miejscowość stała się własnością rodu Jezierskich i należała do niego do pierwszych lat XX wieku. Jezierscy w połowie XIX wieku wybudowali w Garbowie okazały pałac otoczony dużym parkiem ze stawami. Zaprojektował go warszawski architekt Józef Dietrych (1820-1887). Obok kompleksu rezydencjonalnego powstał wielki, murowany spichlerz-młyn, gorzelnia i zabudowa folwarczna. W 1904 roku Garbów został wystawiony na licytację, po tym jak majątek Jezierskich roztrwonił młody hrabia Jan Jezierski. Nabył go przedsiębiorca Bogdan Broniewski (1855-1922), późniejszy minister przemysłu i handlu w rządzie polskim Jana Kantego Steczkowskiego w 1918 roku. Doprowadził on do założenia cukrowni “Garbów” i powstania związanego z nią specjalistycznego gospodarstwa przemysłowego. Następnie Garbów przeszedł w ręce jego syna Zygmunta Broniewskiego (1890-1949), oficera wojska polskiego, a następnie Komendanta Głównego Narodowych Sił Zbrojnych. Po wojnie majątek został odebrany Broniewskim i znacjonalizowany. W pałacu urządzono mleczarnię, potem posterunek milicji. Obecnie znajduje się w nim ośrodek zdrowia.

W Garbowie istnieje jedna z najstarszych w Lubelskiem parafia. Najprawdopodobniej założona została w pierwszej połowie XII wieku. Pierwotnie nosiła wezwanie św. Wojciecha. Jej plebani znani są począwszy od pierwszej połowy XIV wieku. Pierwsze kościoły parafialne były drewniane, murowany wzniesiono dopiero na początku XX wieku, w latach 1908-1912. Wtedy też zmienione zostało wezwanie parafii na obecne, a mianowicie Przemienienia Pańskiego.

Agnieszka Nalewajek

Wybór literatury:

Garbów, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, oprac. S. Kuraś, Warszawa 1983, s. 72 (Dzieje Lubelszczyzny, t. 3).

Seroka H., Herb Garbowa, w: Wracamy w przeszłość…, t. 1, red. R. Wójcik, Garbów 1999, s. 61-71.

Sochacka A., Dzieje Garbowa w średniowieczu, w: Wracamy w przeszłość…, t. 1, red. R. Wójcik, Garbów 1999, s. 41-60.


Powered by dzs.pl & Hosting & Serwery